Pomimo prawidłowego zaprojektowania, wykonawstwa i konserwacji instalacje elektryczne mogą okazać się niebezpieczne poprzez niewłaściwe ich użytkowanie, szczególnie w sytuacji, kiedy nie odpowiadają potrzebom mieszkańców. Rozbieżność między wykonaniem a oczekiwaniami jest najbardziej widoczna w przypadku gniazd wtyczkowych, zarówno jeżeli chodzi o ich liczbę jak i usytuowanie. Zapewnienie wystarczającej liczby gniazd wtyczkowych we wszystkich instalacjach w nowych budynkach, przy przebudowach lub renowacjach, jest bardzo istotne dla zmniejszenia ryzyka pożaru z powodu przeciążenia obwodów.
Zapotrzebowanie na liczbę gniazd wtyczkowych zwiększa się od lat i jest wynikiem:
- dużej ilości urządzeń elektrycznych, jak zmywarki, mikrofalówki,sprzęt RTV, komputery i niezliczona ilość urządzeń przenośnych z akumulatorami, np. telefony komórkowe, elektronarzędzia.
- zmiany w charakterze pracy – rośnie tendencja do pracy w „domowym biurze”, z użyciem komputera i innych urządzeń elektronicznych”
Użytkownicy z niewystarczającą liczbą gniazd zwiększają zagrożenie pożarowe i porażeniowe poprzez:
- używanie rozdzielaczy (często przeciążonych)
- zagrożenie pożarem
- używanie przedłużaczy
- zagrożenie pożarem, jeżeli są prowadzone pod dywanami/wykładzinami
- zagrożenie porażeniem poprzez przerwanie ciągłości przewodu ochronnego
Brak wystarczającej ilości gniazd wtyczkowych nie dotyczy jedynie starych budynków, gdzie można oczekiwać, że instalacja nie była projektowana z nadmiarem. Ostatnie badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazują, że ponad 70% właścicieli dwuletnich domów nie posiada wystarczającej liczby gniazd. Podobne przypadki zostały zanotowane w krajach Beneluksu i we Włoszech.
W Wielkiej Brytanii, Stowarzyszenie Inżynierów Elektryków (IEE – Institution of Electrical Energeers) posiada pełne rozeznanie tego problem. W 2000r wydano nowe zalecenia dotyczące ilości gniazd wtyczkowych w „Guidance Note I – Selection and Erection” [Wytyczne I – Dobór i montaż]. W tych wytycznych przedstawiono ilość gniazd wtyczkowych w zależności od wielkości i przeznaczenia pomieszczenia (tabela1.)
| Rodzaj pomieszczenia | Liczba gniazd |
|---|---|
| Salon | 6 – 10 |
| Jadalnia | 3 |
| Kuchnia | 6 – 10 |
| Sypialnia dwuosobowa | 4 – 6 |
| Sypialnia jednoosobowa | 4 – 6 |
| Sypialnia – pokój dzienny | 4 |
| Hall | 2 |
| Schody / półpiętro | 1 |
| Strych | 1 |
| Gabinet / biuro domowe | 6 |
| Garaż | 2 |
| Pomieszczenia gospodarcze | 2 |
Tabela 1. Zalecana liczba gniazd wtyczkowych w zależności od typu pomieszczenia – wszystkie gniazda podwójne (IEE Guidance Note I)
IEE zwraca uwagę na domowe pomieszczenia, w których liczbę i rozmieszczenie gniazd wtyczkowych należy potraktować ze szczególną uwagą:
- w pobliżu gniazdek antenowych RTV, gdzie często występuje potrzeba podłączenia dodatkowego sprzętu RTV: tunery satelitarne, video, odtwarzacze DVD itp.,
- w pobliżu gniazdek telefonicznych, gdzie może zaistnieć potrzeba automatycznej sekretarki czy faksu,
- w pobliżu gniazdek sieciowych,
- sypialnie młodzieży, gdzie coraz częściej znajdują się komputery czy sprzęt elektroniczny,
- biuro domowe, z komputerem i innym wyposażeniem elektronicznym.
W Niemczech występują bardziej szczegółowe zalecenia (tabela 2.) dzielące instalacje na 3 grupy (oznaczone jedną, dwiema i trzema gwiazdkami), określające liczbę gniazd wtyczkowych na pomieszczenie, liczbę obwodów na mieszkanie i inne pomieszczenia funkcyjne.
| Instalacje wewnętrzne RAL-RG 679 | Gniazda wtyczkowe | Punkty oświetleniowe | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rodzaj pomieszczenia | * | ** | *** | * | ** | *** |
| Kuchnia | 7 | 9 | 11 | 2 | 3 | 3 |
| Kuchenka | 5 | 7 | 8 | 2 | 2 | 2 |
| Łazienka | 3 | 4 | 5 | 2 | 3 | 3 |
| Hall (dł. <= 2.5m) | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 |
| Hall (dł. > 2.5m) | 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 |
| Sypialnia/pokój dzienny (pow. <= 12m2) | 3 | 5 | 7 | 1 | 2 | 3 |
| Sypialnia/pokój dzienny (12m2 < pow. <= 20m2) | 4 | 7 | 9 | 1 | 2 | 3 |
| Sypialnia/pokój dzienny (pow. > 20m2) | 5 | 9 | 11 | 2 | 3 | 4 |
| Piwnica | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| Balkon, taras, loggia (szer. <= 3.0 m) | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| Balkon, taras, loggia (szer. > 3.0m) | 1 | 2 | 3 | 1 | 1 | 2 |
| Toaleta | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 2 |
| Magazynek | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| Gabinet | 4 | 7 | 9 | 1 | 2 | 3 |
| Pracownia | 3 | 5 | 7 | 1 | 2 | 1 |
| Obwody 1-fazowe | Obwody 3-fazowe | |||||
| * | ** | *** | * | ** | *** | |
| Obwody ogólne | 7 | 11 | 13 | 1 | 2 | 2 |
| Dodatkowe obwody ogrzewania wody | 1 | 1 | 1 | – | – | – |
| Dodatkowe obwody w gabinecie | 1 | 1 | 1 | – | – | – |
| * | ** | *** | ||||
| Dzwonek lub gong | + | + | + | |||
| Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych | Zależnie od potrzeb | + | + | |||
| Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych | + | + | + | |||
| Domofon w domach jedno lub dwu rodzinnych | Zależnie od potrzeb | + | + | |||
| Domofon w większych domach | + | + | + | |||
Tabela 2. Zalecenia norm niemieckich dla instalacji w mieszkaniach prywatnych (RAL-RG 678).)
‚*’ minimalne wymagania dla instalacji wewnętrznych wg DIN 18015. Liczba gniazd wtyczkowych zalecana dla mieszkań o powierzchni od 75 do 100 m2
Fakt, że pewne nowoczesne normy i zalecenia uwzględniają potrzebę zwiększenia funkcjonalności, wzmacnia związek między funkcjonalnością i bezpieczeństwem. Rozwijające się nowe technologie i wzrost ich powszechnego wykorzystania, powodują zwiększenie roli instalacji elektrycznych, nie tylko jako oświetlenia podstawowego czy zasilania sprzętu gospodarstwa domowego, lecz również dla działania złożonych systemów sterowania i monitoringu.
Dwie dziedziny, w których pojawiają się nowe technologie dla instalacji mieszkaniowych, to efektywność wykorzystania energii elektrycznej i telemedycyna. Oświetlenie sterowane czujnikami obecności, może być wyłączone kiedy pomieszczenie jest puste, co przynosi oszczędność energii i pieniędzy. Wraz ze starzeniem się społeczeństw, zapotrzebowanie na monitorowanie stanu zdrowia, sprężone z domowym systemem podtrzymania życia, będą wymagały instalacji o bardzo dużej funkcjonalności i najwyższym stopniu niezawodności. Wzrost w tych dziedzinach będzie dodatkowym czynnikiem napędowym poprawy funkcjonalności i konserwacji instalacji.
Przygotował:
mgr inż. Zenon Panicz
